Ρηξικέλευθες αναμένεται να είναι οι τομές που θα επιφέρει στον αυτοδιοικητικό χάρτη της χώρας, η ενδεχόμενη αλλαγή του εκλογικού νόμου για τους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας. Εάν τελικώς υιοθετηθούν οι σκέψεις Σαμαρά για δύο διαφορετικά ψηφοδέλτια –άλλο για δήμαρχο κι άλλο για δημοτικούς συμβούλους- είναι βέβαιο ότι θα προκληθούν «αναταράξεις» με πολύ πιθανή την πιθανότητα να επηρεαστεί το αποτέλεσμα της κάλπης.
Ένα από τα ζητήματα που αμέσως τίθενται αφορά στο χρόνο που επιλέχθηκε να γίνει αυτή η συζήτηση. Ναι μεν το θέμα είχε έρθει στη δημοσιότητα από τον Ιούνιο, όμως είναι η πρώτη φορά που ο -καθ’ ύλην αρμόδιος- υπουργός Γιάννης Μιχελάκης προσέδωσε τη βαρύτητα της «πρωθυπουργικής σκέψης», λέγοντας χαρακτηριστικά: «Είναι σκέψεις του Πρωθυπουργού τις οποίες επεξεργαζόμαστε προκειμένου στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές οι πολίτες να μπορούν να επιλέξουν τους δημάρχους και τους δημοτικούς συμβούλους που επιθυμούν εκτός κομματικών πλαισίων με απλή αναλογική. Ειδικά για τους δημοτικούς συμβούλους οι δημότες θα μπορούν να ψηφίσουν υποψηφίους που τους θεωρούν άξιους και ικανούς από διαφορετικούς συνδυασμούς. Δηλαδή για πρώτη φορά δεν θα είναι υποχρεωμένοι να ψηφίσουν πρόσωπα από μία μόνο παράταξη».
Πρακτικά ζητήματα
Η Κυβέρνηση, λοιπόν, επέλεξε να φέρει το θέμα στο «τραπέζι», οκτώ μήνες πριν τη διεξαγωγή των εκλογών. Να φέρει δηλαδή, σε συζήτηση την αλλαγή του εκλογικού συστήματος που θα πρέπει να γίνει νόμος του Κράτους και στη συνέχεια να τεθεί σε εφαρμογή, εγείροντας μια σειρά πρακτικών ζητημάτων για τη διαδικασία στις 18 Μαΐου 2014. Για παράδειγμα, να στηθούν τρεις κάλπες, μία για την εκλογή δημάρχου, μία για δημοτικούς συμβούλους και μία για περιφερειακές εκλογές. Οι δε, επαναληπτικές (25 Μαΐου), όπου αυτές χρειαστεί να γίνουν, θα συμπέσουν με τις ευρωεκλογές. Κατά συνέπεια, πάλι τρεις κάλπες.
Πέραν αυτού, το ενιαίο ψηφοδέλτιο των συμβούλων θα περιλαμβάνει εκατοντάδες ονόματα και είναι άγνωστο με τίνος την ευθύνη θα τυπωθεί. Με το υπάρχον σύστημα, η ευθύνη βαραίνει τον κάθε συνδυασμό για το δικό του ψηφοδέλτιο. Μια εύκολη απάντηση στο ερώτημα «ποιος θα φέρει την ευθύνη του ψηφοδελτίου με το νέο σύστημα», είναι «το Πρωτοδικείο». Κατ’ αρχήν, αυτό είναι μόνο εικασία, αφού δεν προβλέπεται από πουθενά. Κι αν όμως ισχύσει, προκύπτει άλλο ερώτημα: Και το Πρωτοδικείο από ποιον θα ελέγχεται για τυχόν… λάθη;
Οι αλλαγές
Σύμφωνα με τον υπουργό Εσωτερικών, ο δήμαρχος θα εκλέγεται με ποσοστό 42% και τα ονόματα όλων των υποψηφίων θα βρίσκονται σε ενιαίο ψηφοδέλτιο. Στο άλλο ψηφοδέλτιο θα περιλαμβάνονται τα ονόματα των υποψηφίων συμβούλων –δημοτικών και τοπικών, αν κάτι δεν αλλάξει- γραμμένα αλφαβητικά και χωρίς ένδειξη του συνδυασμού από τον οποίο προέρχονται. Από αυτά τα ονόματα, ο πολίτης θα μπορεί να επιλέξει, όποια επιθυμεί, ανεξαρτήτως συνδυασμού. Οι δε σύμβουλοι θα εκλέγονται με βάση των αριθμό των σταυρών προτίμησης που θα καταφέρουν να συγκεντρώσουν.
Αυτό είναι το τελευταίο σενάριο, γιατί σύμφωνα με το αμέσως προηγούμενο, για τους δημοτικούς συμβούλους θα υπάρχει απλή αναλογική και θα εκλέγονται ανά συνδυασμό που θα αναγράφεται στο κοινό ψηφοδέλτιο.
Στις Σέρρες
Η πολιτική ανάλυση δείχνει ότι οι σκέψεις για αλλαγές, προκλήθηκαν από το ενδεχόμενο πλήρους επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής, υπό το… άγχος να εξαφανιστούν από τον αυτοδιοικητικό χάρτη, το γαλάζιο και το πράσινο. Αυτό αφορά τους μεγάλους δήμους και κυρίως τον μεγαλύτερο της χώρας, τον δήμο Αθηναίων.
Ωστόσο, οι αλλαγές –εάν τελικά προκύψουν- παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για την περίπτωση των Σερρών. Κατ’ αρχάς, με την αποσύνδεση του δημάρχου από τους υποψηφίους, δίνεται η δυνατότητα στον καθένα που τρέφει τον μύχιο πόθο να «σώσει την πόλη», να κατέλθει ως υποψήφιος δήμαρχος, χωρίς να χρειάζεται δεκάδες να τον ακολουθούν στη δική του λίστα.
Επιπλέον, η δημοτική «ανθρωπογεωγραφία» των Σερρών –ισχύει και για τους περιφερειακούς δήμους- δίνει τη δυνατότητα σ’ αυτόν που έχει τον ευρύτερο κοινωνικό κύκλο ή πιο απλά το πιο μεγάλο σόι, να εκλεγεί πανηγυρικά, ανεξάρτητα με τον ποιον έχει «αρχηγό».
Εάν ίσχυε το 2010
Βέβαια, ο «κλαυσίγελος» θα προκύψει μετά τις εκλογές, εάν επικρατήσει το σενάριο της αυτόματης εκλογής, όχι δηλαδή ανά συνδυασμό, αλλά με βάση τον αριθμό των σταυρών προτίμησης και μόνο. Σε μια τέτοια περίπτωση, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να κληθεί ο δήμαρχος να διοικήσει με «κόντρα» δημοτικό συμβούλιο, με συμβούλους δηλαδή που στην πλειοψηφία τους θα ανήκουν σε αντίπαλους συνδυασμούς.
Χαρακτηριστικά, εάν οι εκλογές του 2010 γίνονταν με αυτό το σύστημα, ο δήμαρχος Πέτρος Αγγελίδης θα είχε καταφέρει να εκλέξει τους μισούς από τους συμβούλους του στον πρώην καποδιστριακό δήμο Σερρών (εννέα αντί δέκα οχτώ), ο Θεόδωρος Μηλίδης θα είχε τους διπλούς (δέκα αντί πέντε) και ο Στέφανος Φωτιάδης τους τριπλούς (έξι αντί δύο). Οι συνδυασμοί των Παναγιώτη Κοτρώνη και Φιλιώς Σαραντίδου θα εκπροσωπούνταν, μάλλον, από τους επικεφαλής τους. Κι αυτό όμως, δεν είναι ακόμη ξεκαθαρισμένο. Εάν, δηλαδή, οι υποψήφιοι δήμαρχοι –με το νέο σύστημα- προβλέπεται να εκλέγονται ως σύμβουλοι.
Πάντως, ήδη στο υπουργείο Εσωτερικών μελετούν την ενδυνάμωση του ρόλου του δημάρχου με αρμοδιότητες αποφασιστικού χαρακτήρα, προκειμένου αυτός να έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο, ανεξάρτητα με τη βούληση των δημοτικών συμβούλων.
