ουσιαστικά χρεοκοπήσει. Και, προσωπικά, δεν με ενδιαφέρει να επιλέξω τύπο χρεοκοπίας.
Προφανώς, η οικονομική ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα λαών που έπεσαν το βράδυ στο κρεβάτι πλημμυρισμένοι από την ευφορία μιας απατηλής ευημερίας και ξύπνησαν το πρωί στη «φυλακή του χρέους».
Ενας λαός μπορεί να βρεθεί σε μια τέτοια φυλακή ύστερα από έναν οικονομικό πόλεμο, μια μαζική επίθεση κερδοσκοπίας ή μια αποτυχία μεγαλεπήβολων προγραμμάτων. Και τότε το κράτος έχει μόνο δύο επιλογές: είτε θα αφήσει τους δανειστές να επιβάλουν τη βούλησή τους είτε θα αναζητήσει τρόπους να ελαφρύνει το βάρος του χρέους, ώστε να ανακάμψει η παραγωγική μηχανή της οικονομίας.
Οι περίοδοι μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους προσφέρουν τα δύο μεγάλα ιστορικά παραδείγματα της σωστής αλλά και της λανθασμένης διαχείρισης του επαχθούς χρέους. Το 1919, στη συνδιάσκεψη των Βερσαλλιών, επικράτησε η λογική των δανειστών και έτσι υπονομεύτηκε η μεταπολεμική ανάκαμψη στην Ευρώπη. Η Βρετανία και η Γαλλία ήθελαν να κάνουν τη Γερμανία να ματώσει προκειμένου να πληρώσει τα τεράστια πολεμικά χρέη τους προς τους τραπεζίτες.
Ο σπουδαίος οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς προειδοποιούσε προφητικά από τότε πως αυτή η πολιτική θα κατέστρεφε τη γερμανική οικονομία, θα έφερνε παγκόσμια ύφεση και θα προκαλούσε και νέο παγκόσμιο πόλεμο. Η Ιστορία δυστυχώς τον δικαίωσε. Με αυτήν την εμπειρία, το σύστημα που προέκυψε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έδωσε έμφαση στην οικονομική ανάκαμψη τόσο των νικητών όσο και των ηττημένων.
Σήμερα, όμως, αυτή η λογική έχει ανατραπεί. Η δρακόντεια λιτότητα διατυμπανίζεται ως ο δρόμος προς την υγιή ανάπτυξη, μολονότι στερεί από την οικονομία την παραγωγική της δυνατότητα. Οσοι συντάσσονται με τη λογική της λιτότητας, είναι σαν να περνούν οι ίδιοι στον λαιμό τους τη θηλιά που έχουν ετοιμάσει γι’ αυτούς οι δανειστές. Μπορεί αυτοί να έχουν εξασφαλίσει τον πολιτικό έλεγχο των χωρών, αλλά με αυτήν τη λογική δεν θα υπάρξουν νικητές, αλλά μόνο ηττημένοι, δανειστές και οφειλέτες.
Η θανάσιμη διασύνδεση της εξυπηρέτησης του χρέους με τα Μνημόνια προκαλεί την εσωτερική πτώχευση της χώρας... Η χώρα ασφυκτιά επειδή ζει χωρίς καμία χαραμάδα αναπτυξιακής προοπτικής. Επί τρία χρόνια γράφουμε ότι το εφιαλτικό σενάριο για την Ελλάδα είναι το ενδεχόμενο τα σκληρά μέτρα να μην αποδώσουν. Τότε είναι που η ασφυξία οδηγεί στην εξαθλίωση.
Δεν υπάρχουν ίσως λέξεις που θα μπορούσαν να περιγράψουν πιο εύστοχα από το χάος την κρίση που ζει η χώρα μας, με κυβερνώντες να παλεύουν να διασωθούν και κυβερνωμένους να τελούν σε πλήρη απελπισία, απόγνωση, σύγχυση. Η έννοια του «χάους», με τον βαρύ συμβολισμό της ελληνικής λέξης, όχι μόνο αφορά αποκλειστικά μια Ελλάδα σε διπλό ρόλο –του αυτόχειρα και του καταστροφέα–, αλλά και εισάγει το στίγμα του προξενητή χαοτικών καταστάσεων βαθύτερα από ποτέ άλλοτε στην ελληνική κοινωνία. Και μπορεί οι Ελληνες να ευθύνονται για τα δεινά τους, αφού ανέχθηκαν διεφθαρμένους, ανίκανους και τυχοδιώκτες ηγέτες –εντός και εκτός–, είτε να καθυβρίζουν είτε να μυκτηρίζουν το μικρό, εξαρτημένο οικονομικά, χρεοκοπημένο κράτος.
Ζέζα Ζήκου
