Το παραμύθι συνεχίζεται. «Το πρόβλημα της Ελλάδας είναι ο δημόσιος τομέας». Όχι ότι δεν είναι πρόβλημα η νοσηρότητά του και οι παθογένειές του, αλλά έχει γίνει κουραστικό το επιχείρημα ότι αυτός κατέστρεψε τη χώρα.
Λένε όσοι εκμεταλλεύονται το δικαίωμα στην ανοησία ότι το Δημόσιο καταπίνει τα χρήματα των φορολογουμένων. Όμως μόνο...
Λένε όσοι εκμεταλλεύονται το δικαίωμα στην ανοησία ότι το Δημόσιο καταπίνει τα χρήματα των φορολογουμένων. Όμως μόνο...
την τελευταία 3ετία έξι τράπεζες κατάπιαν σε ρευστό και εγγυήσεις το ίδιο ποσό που κοστίζει ολόκληρη η λειτουργία του δημόσιου τομέα επί 12 χρόνια. Και αυτό το ποσό, οι τράπεζες το κατάπιαν από τους φορολογούμενους.
Ο Δημόσιος τομέας κουτσά – στραβά κάτι παράγει. Οι τράπεζες δεν παράγουν. Διαχειρίζονται χρήμα που το αγοράζουν φτηνά, το πουλάνε ακριβά και κερδοσκοπούν. Όμως ο ελληναράς ποτέ δε θα τολμούσε να εμφανιστεί μπροστά στον Λάτση και στον Σάλλα και να τους πει «Ακούστε ρε ρεμάλια, τεμπελχανάδες, εγώ σας πληρώνω οπότε θα μου δώσετε χαμηλότοκο δάνειο μην τα γαμήσω όλα».
Αντιθέτως, ο ελληναράς που πονάει το νύχι του ποδιού του θα εμφανιστεί στα επείγοντα ενός νοσοκομείου στις 3 το ξημέρωμα κι επειδή θα του έχει «πάρει τη σειρά» κάποιος τραυματίας από τροχαίο είναι ικανός να θιχτεί και να τα σπάσει όλα με το επιχείρημα ότι «εγώ σας πληρώνω ρε άχρηστοι γιατροί και νοσοκόμοι, εγώ θα μπω πρώτος».
Έτσι του έμαθαν, έτσι κάνει. Το καλύτερο είναι ότι μαγκιές πουλούσαν και οι ασφαλισμένοι του ΟΓΑ που μέχρι πρότινος είχαν μηδενικές ασφαλιστικές εισφορές. Παρ’ όλα αυτά, ένιωθαν κι εκείνοι ιδιοκτήτες του ΕΣΥ και εργοδότες του προσωπικού των νοσοκομείων.
Νιώθει μάγκας, λοιπόν ο ελληναράς όταν πληρώνει φόρους για τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, αλλά νιώθει κότα όταν πληρώνει τα δεκαπλάσια για να κερδοσκοπεί ο ιδιωτικός τομέας και δη οι τράπεζες.
Δείτε έναν ελληναρά πώς πλησιάζει το γραφείο του διευθυντή ενός υποκαταστήματος τράπεζας για να ζητήσει συμβιβασμό στην αποπληρωμή του δανείου του. Σταχτί χρώμα και ιδρωμένος. Φοβισμένο ανθρωπάκι. Τραυλίζει. Στην τράπεζα κωλώνει, στα νοσοκομεία ξεσπαθώνει. Το δικαίωμα στην ηλιθιότητα. Το χρησιμοποιεί σε κάθε ευκαιρία.
Πάμε γι’ άλλα. Στο επόμενο επιχείρημα του κώλου. «Οι φόροι των πολιτών πηγαίνουν όλοι για τους μισθούς του Δημοσίου». Γελοιότητα. Οι μισθοί στο Δημόσιο μειώθηκαν τα 2 τελευταία χρόνια κατά 35%. Πόσο μειώθηκαν οι φόροι του ελληναρά; Λογικά θα έπρεπε να μειωθούν εφόσον οι φόροι πάνε εξ ολοκλήρου στη μισθοδοσία. Δε λέω ότι θα έπρεπε να μειωθούν κατά 35%, αλλά ένα 5%, ένα 10% δε θα έπρεπε; Κι όμως, παρά τη μείωση του μισθολογικού κόστους στο Δημόσιο, οι φόροι αυξήθηκαν 100% μαζί με νέα χαράτσια. Πού πάνε αυτά τα χρήματα; Έλα ντε ελληναρά. Πού είναι η μαγκιά σου; Άντε βρες το. Αποκλείεται να το βρεις μόνος σου, οπότε αν έχεις κότσια να μάθεις την αλήθεια διάβασε αυτό και ξεμπερδέψου λίγο. Αν βαριέσαι να διαβάσεις, δεν πειράζει, μείνε με το δικαίωμα στην ηλιθιότητα. Αυτό θέλουν.
Να πούμε και για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα; Άλλο μεγάλο παραμύθι. Οι μειώσεις στους μισθούς θα κάνουν την Ελλάδα ανταγωνιστική, λέει το κρατικοδίαιτο νεοφιλελεύθερο μπουλούκι λαμογιών. Και πολλοί τους πιστεύουν. Μέχρι και κάποιοι απολυμένοι και άνεργοι που νιώθουν μέρος της δικαιολογημένης θυσίας για την πατρίδα. Το δικαίωμα στην ηλιθιότητα το έχουν όλοι. Πάρε, λοιπόν έναν πίνακα.
Χώρα Κατώτερος μισθός Κύρωσης της τελευταίας συμφωνίας
Λουξεμβούργο 1.757,56 ευρώ 01/01/2011
Βέλγιο 1.,498,87 ευρώ 05/01/2011
Ιρλανδία 1.499,33 ευρώ 01/07/2011
Ολλανδία 1.,424,40 ευρώ 01/01/2011
Γαλλία 1.,365,00 ευρώ 01/01/2011
Αυστρία 1.000,00 ευρώ 01/01/2009
Κύπρος 909,00 ευρώ 01/04/2011
Ελλάδα 739,56 ευρώ 15/07/2010
Μάλτα 664,95 ευρώ 01.01.2011
Ισπανία 653 ευρώ 01/03/2011
Πορτογαλία 485 ευρώ 01/01/2011
Σλοβακία 317,00 ευρώ 01/01/2011
Εσθονία 278,02 ευρώ 01/01/2008
(Τα στοιχεία της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Εργοδοτικών Οργανώσεων (FedEE) για το οικονομικό έτος 2011- Στον πίνακα δεν αναφέρονται η Γερμανία, η Ιταλία και η Φινλανδία διότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από την FedEE)
Λοιπόν; Η Ολλανδία είναι πιο ανεπτυγμένη και ανταγωνιστική ή η Εσθονία; Η Γαλλία είναι πιο ανεπτυγμένη και ανταγωνιστική ή η Σλοβακία; Είναι εμφανές ότι οι 9 στις 10 χώρες που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα της λίστας έχουν υψηλότερο, μέσο αλλά και βασικό μισθό.
Μια ακόμη απόδειξη περί του μεγέθους της παπαριάς ότι η μείωση μισθολογικού κόστους φέρνει ανάπτυξη είναι και το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 90η θέση της παγκόσμιας κατάταξης της ανταγωνιστικότητας ανάμεσα σε 142 χώρες από όλο τον κόσμο, σύμφωνα με έρευνα του World Economic Forum . Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση σε ανταγωνιστικότητα μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πρώτη στην κατάταξη έρχεται η Ελβετία, ακολουθούμενη από την Σιγκαπούρη που παραγκώνισε την Σουηδία στην τρίτη θέση . Στην συνέχεια της λίστας βρίσκονται η Φιλανδία, οι Η.Π.Α., η Γερμανία, η Ολλανδία, η Δανία, η Ιαπωνία και η Βρετανία καταλαμβάνοντας τις θέσεις 4 ως 10 αντίστοιχα. Δηλαδή οι νεοφιλελεύθεροι μπουμπούκοι θέλουν να μας πείσουν ότι η Ελβετία, η Σουηδία και η Γερμανία έχουν μικρότερο μισθολογικό κόστος και γι’ αυτό κυριαρχούν στον πίνακα ανταγωνιστικότητας. Πάντως σίγουρα αυτό δε συμβαίνει στη Γερμανία καθώς σύμφωνα με έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) του Βερολίνου τα 2/3 των εργαζόμενων πλήρους απασχόλησης στη Γερμανία (14,9 εκατομμύρια εργαζόμενοι) έχουν μηνιαίο εισόδημα 2922 ευρώ μεικτά!
Ακόμη και πρωτοετής φοιτητής οικονομικής σχολής γνωρίζει ότι η ανταγωνιστικότητα εξαρτάται άμεσα από 5 παράγοντες: (1) το μισθολογικό κόστος, (2) το μη-μισθολογικό κόστος, (3) την απόδοση του εργαζομένου, δηλαδή την παραγωγικότητα της εργασίας του (4) την συναλλαγματική ισοτιμία όταν πρόκειται για εξαγωγές σε χώρες με διαφορετικό νόμισμα (5) και το γενικότερο οικονομικό – φορολογικό και θεσμικό πλαίσιο που προσφέρει μία χώρα στους επιχειρηματίες, δηλαδή το κατά πόσον ευνοεί τις επενδύσεις.
Άμεση απόρροια των παραπάνω είναι ότι το κόστος εργασίας είναι συσχετισμένο με την παραγωγικότητα, και κατά συνέπεια την ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας, αλλά δεν αποτελεί τη μοναδική αλλά ούτε καν την ισχυρότερη ερμηνευτική μεταβλητή. Είπα, όμως, το δικαίωμα στην ηλιθιότητα είναι σεβαστό. Απλώς γίνεται επικίνδυνο όταν μετατρέπεται σε κυβερνητική πολιτική.
Το τι κρύβεται πίσω από τις κατάρες που πέφτουν στο Δημόσιο Τομέα και στους «υψηλούς μισθούς» του Ιδιωτικού τομέα είναι γνωστό. Είναι η προστασία που παρέχει το Κράτος στους φοροφυγάδες, η ανοχή στα καρτέλ, η ασυλία που παρέχεται στους μεγαλοεργολάβους και η διαπλοκή εξουσίας – επιχειρηματιών. Το Δημόσιο σαφώς και είναι αντιπαραγωγικό. Μπορεί να γίνει παραγωγικότατο. Στα στοιχεία που παραθέτονται στο άρθρο της «Ελευθεροτυπίας» καταρρίπτεται ακόμη ένας μύθος. Αυτός του υπερτροφικού Δημόσιου Τομέα. Η «Έκθεση Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» αποδεικνύει ότι στην Ελλάδα, το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί του συνόλου των εργαζομένων είναι 11,4% και ότι αυτό το ποσοστό είναι ένα από τα 4 χαμηλότερα σε όλη την Ευρώπη. Φυσικά, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, είναι πολύ πιθανόν ότι η Ελλάδα θα βρεθεί σύντομα στην τελευταία θέση. Όμως αυτό δεν αρκεί. Ο Δημόσιος τομέας στην Ελλάδα πρέπει να τελειώσει και να ξεπουληθεί. Ο πολίτης πρέπει να γίνει ολοκληρωτικά πελάτης.
Στο θέμα του μισθολογικού κόστους στον Ιδιωτικό Τομέα τα πράγματα είναι ακόμη απλούστερα. Οι μεγαλοεπιχειρηματίες πρέπει να κερδίσουν ακόμη περισσότερα. Κι αν είναι ξένοι επιχειρηματίες ή πολυεθνικοί καρχαρίες, ακόμη καλύτερα. Θα φοροδιαφεύγουν ακόμη ευκολότερα και θα πετάνε κοκαλάκια στην πολιτική τάξη για αντάλλαγμα.
Είναι πολλοί οι λόγοι που θαυμάζω τους Ισπανούς. Ένας από αυτούς είναι ότι δεν έπεσαν στην παγίδα να αλληλοσπαραχτούν εργαζόμενοι δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αγωνίζονται μαζί, επειδή έχουν αντιληφθεί τον κοινό εχθρό. Στην Ελλάδα είναι δύσκολο να καταφέρουμε κάτι τέτοιο. Δεν έχουμε αντιληφθεί ότι οι εχθροί ζουν μέσα μας και είναι η ηττοπάθεια, ο φόβος και η εξάρτηση από τους ντίλερς ψεύτικων ελπίδων.
ΚΑΡΤΕΣΙΟΣ
Ο Δημόσιος τομέας κουτσά – στραβά κάτι παράγει. Οι τράπεζες δεν παράγουν. Διαχειρίζονται χρήμα που το αγοράζουν φτηνά, το πουλάνε ακριβά και κερδοσκοπούν. Όμως ο ελληναράς ποτέ δε θα τολμούσε να εμφανιστεί μπροστά στον Λάτση και στον Σάλλα και να τους πει «Ακούστε ρε ρεμάλια, τεμπελχανάδες, εγώ σας πληρώνω οπότε θα μου δώσετε χαμηλότοκο δάνειο μην τα γαμήσω όλα».
Αντιθέτως, ο ελληναράς που πονάει το νύχι του ποδιού του θα εμφανιστεί στα επείγοντα ενός νοσοκομείου στις 3 το ξημέρωμα κι επειδή θα του έχει «πάρει τη σειρά» κάποιος τραυματίας από τροχαίο είναι ικανός να θιχτεί και να τα σπάσει όλα με το επιχείρημα ότι «εγώ σας πληρώνω ρε άχρηστοι γιατροί και νοσοκόμοι, εγώ θα μπω πρώτος».
Έτσι του έμαθαν, έτσι κάνει. Το καλύτερο είναι ότι μαγκιές πουλούσαν και οι ασφαλισμένοι του ΟΓΑ που μέχρι πρότινος είχαν μηδενικές ασφαλιστικές εισφορές. Παρ’ όλα αυτά, ένιωθαν κι εκείνοι ιδιοκτήτες του ΕΣΥ και εργοδότες του προσωπικού των νοσοκομείων.
Νιώθει μάγκας, λοιπόν ο ελληναράς όταν πληρώνει φόρους για τη λειτουργία του δημόσιου τομέα, αλλά νιώθει κότα όταν πληρώνει τα δεκαπλάσια για να κερδοσκοπεί ο ιδιωτικός τομέας και δη οι τράπεζες.
Δείτε έναν ελληναρά πώς πλησιάζει το γραφείο του διευθυντή ενός υποκαταστήματος τράπεζας για να ζητήσει συμβιβασμό στην αποπληρωμή του δανείου του. Σταχτί χρώμα και ιδρωμένος. Φοβισμένο ανθρωπάκι. Τραυλίζει. Στην τράπεζα κωλώνει, στα νοσοκομεία ξεσπαθώνει. Το δικαίωμα στην ηλιθιότητα. Το χρησιμοποιεί σε κάθε ευκαιρία.
Πάμε γι’ άλλα. Στο επόμενο επιχείρημα του κώλου. «Οι φόροι των πολιτών πηγαίνουν όλοι για τους μισθούς του Δημοσίου». Γελοιότητα. Οι μισθοί στο Δημόσιο μειώθηκαν τα 2 τελευταία χρόνια κατά 35%. Πόσο μειώθηκαν οι φόροι του ελληναρά; Λογικά θα έπρεπε να μειωθούν εφόσον οι φόροι πάνε εξ ολοκλήρου στη μισθοδοσία. Δε λέω ότι θα έπρεπε να μειωθούν κατά 35%, αλλά ένα 5%, ένα 10% δε θα έπρεπε; Κι όμως, παρά τη μείωση του μισθολογικού κόστους στο Δημόσιο, οι φόροι αυξήθηκαν 100% μαζί με νέα χαράτσια. Πού πάνε αυτά τα χρήματα; Έλα ντε ελληναρά. Πού είναι η μαγκιά σου; Άντε βρες το. Αποκλείεται να το βρεις μόνος σου, οπότε αν έχεις κότσια να μάθεις την αλήθεια διάβασε αυτό και ξεμπερδέψου λίγο. Αν βαριέσαι να διαβάσεις, δεν πειράζει, μείνε με το δικαίωμα στην ηλιθιότητα. Αυτό θέλουν.
Να πούμε και για τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα; Άλλο μεγάλο παραμύθι. Οι μειώσεις στους μισθούς θα κάνουν την Ελλάδα ανταγωνιστική, λέει το κρατικοδίαιτο νεοφιλελεύθερο μπουλούκι λαμογιών. Και πολλοί τους πιστεύουν. Μέχρι και κάποιοι απολυμένοι και άνεργοι που νιώθουν μέρος της δικαιολογημένης θυσίας για την πατρίδα. Το δικαίωμα στην ηλιθιότητα το έχουν όλοι. Πάρε, λοιπόν έναν πίνακα.
Χώρα Κατώτερος μισθός Κύρωσης της τελευταίας συμφωνίας
Λουξεμβούργο 1.757,56 ευρώ 01/01/2011
Βέλγιο 1.,498,87 ευρώ 05/01/2011
Ιρλανδία 1.499,33 ευρώ 01/07/2011
Ολλανδία 1.,424,40 ευρώ 01/01/2011
Γαλλία 1.,365,00 ευρώ 01/01/2011
Αυστρία 1.000,00 ευρώ 01/01/2009
Κύπρος 909,00 ευρώ 01/04/2011
Ελλάδα 739,56 ευρώ 15/07/2010
Μάλτα 664,95 ευρώ 01.01.2011
Ισπανία 653 ευρώ 01/03/2011
Πορτογαλία 485 ευρώ 01/01/2011
Σλοβακία 317,00 ευρώ 01/01/2011
Εσθονία 278,02 ευρώ 01/01/2008
(Τα στοιχεία της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Εργοδοτικών Οργανώσεων (FedEE) για το οικονομικό έτος 2011- Στον πίνακα δεν αναφέρονται η Γερμανία, η Ιταλία και η Φινλανδία διότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία από την FedEE)
Λοιπόν; Η Ολλανδία είναι πιο ανεπτυγμένη και ανταγωνιστική ή η Εσθονία; Η Γαλλία είναι πιο ανεπτυγμένη και ανταγωνιστική ή η Σλοβακία; Είναι εμφανές ότι οι 9 στις 10 χώρες που βρίσκονται στην πρώτη δεκάδα της λίστας έχουν υψηλότερο, μέσο αλλά και βασικό μισθό.
Μια ακόμη απόδειξη περί του μεγέθους της παπαριάς ότι η μείωση μισθολογικού κόστους φέρνει ανάπτυξη είναι και το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 90η θέση της παγκόσμιας κατάταξης της ανταγωνιστικότητας ανάμεσα σε 142 χώρες από όλο τον κόσμο, σύμφωνα με έρευνα του World Economic Forum . Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση σε ανταγωνιστικότητα μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πρώτη στην κατάταξη έρχεται η Ελβετία, ακολουθούμενη από την Σιγκαπούρη που παραγκώνισε την Σουηδία στην τρίτη θέση . Στην συνέχεια της λίστας βρίσκονται η Φιλανδία, οι Η.Π.Α., η Γερμανία, η Ολλανδία, η Δανία, η Ιαπωνία και η Βρετανία καταλαμβάνοντας τις θέσεις 4 ως 10 αντίστοιχα. Δηλαδή οι νεοφιλελεύθεροι μπουμπούκοι θέλουν να μας πείσουν ότι η Ελβετία, η Σουηδία και η Γερμανία έχουν μικρότερο μισθολογικό κόστος και γι’ αυτό κυριαρχούν στον πίνακα ανταγωνιστικότητας. Πάντως σίγουρα αυτό δε συμβαίνει στη Γερμανία καθώς σύμφωνα με έρευνα του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW) του Βερολίνου τα 2/3 των εργαζόμενων πλήρους απασχόλησης στη Γερμανία (14,9 εκατομμύρια εργαζόμενοι) έχουν μηνιαίο εισόδημα 2922 ευρώ μεικτά!
Ακόμη και πρωτοετής φοιτητής οικονομικής σχολής γνωρίζει ότι η ανταγωνιστικότητα εξαρτάται άμεσα από 5 παράγοντες: (1) το μισθολογικό κόστος, (2) το μη-μισθολογικό κόστος, (3) την απόδοση του εργαζομένου, δηλαδή την παραγωγικότητα της εργασίας του (4) την συναλλαγματική ισοτιμία όταν πρόκειται για εξαγωγές σε χώρες με διαφορετικό νόμισμα (5) και το γενικότερο οικονομικό – φορολογικό και θεσμικό πλαίσιο που προσφέρει μία χώρα στους επιχειρηματίες, δηλαδή το κατά πόσον ευνοεί τις επενδύσεις.
Άμεση απόρροια των παραπάνω είναι ότι το κόστος εργασίας είναι συσχετισμένο με την παραγωγικότητα, και κατά συνέπεια την ανταγωνιστικότητα μιας οικονομίας, αλλά δεν αποτελεί τη μοναδική αλλά ούτε καν την ισχυρότερη ερμηνευτική μεταβλητή. Είπα, όμως, το δικαίωμα στην ηλιθιότητα είναι σεβαστό. Απλώς γίνεται επικίνδυνο όταν μετατρέπεται σε κυβερνητική πολιτική.
Το τι κρύβεται πίσω από τις κατάρες που πέφτουν στο Δημόσιο Τομέα και στους «υψηλούς μισθούς» του Ιδιωτικού τομέα είναι γνωστό. Είναι η προστασία που παρέχει το Κράτος στους φοροφυγάδες, η ανοχή στα καρτέλ, η ασυλία που παρέχεται στους μεγαλοεργολάβους και η διαπλοκή εξουσίας – επιχειρηματιών. Το Δημόσιο σαφώς και είναι αντιπαραγωγικό. Μπορεί να γίνει παραγωγικότατο. Στα στοιχεία που παραθέτονται στο άρθρο της «Ελευθεροτυπίας» καταρρίπτεται ακόμη ένας μύθος. Αυτός του υπερτροφικού Δημόσιου Τομέα. Η «Έκθεση Ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής» αποδεικνύει ότι στην Ελλάδα, το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων επί του συνόλου των εργαζομένων είναι 11,4% και ότι αυτό το ποσοστό είναι ένα από τα 4 χαμηλότερα σε όλη την Ευρώπη. Φυσικά, μετά τις τελευταίες εξελίξεις, είναι πολύ πιθανόν ότι η Ελλάδα θα βρεθεί σύντομα στην τελευταία θέση. Όμως αυτό δεν αρκεί. Ο Δημόσιος τομέας στην Ελλάδα πρέπει να τελειώσει και να ξεπουληθεί. Ο πολίτης πρέπει να γίνει ολοκληρωτικά πελάτης.
Στο θέμα του μισθολογικού κόστους στον Ιδιωτικό Τομέα τα πράγματα είναι ακόμη απλούστερα. Οι μεγαλοεπιχειρηματίες πρέπει να κερδίσουν ακόμη περισσότερα. Κι αν είναι ξένοι επιχειρηματίες ή πολυεθνικοί καρχαρίες, ακόμη καλύτερα. Θα φοροδιαφεύγουν ακόμη ευκολότερα και θα πετάνε κοκαλάκια στην πολιτική τάξη για αντάλλαγμα.
Είναι πολλοί οι λόγοι που θαυμάζω τους Ισπανούς. Ένας από αυτούς είναι ότι δεν έπεσαν στην παγίδα να αλληλοσπαραχτούν εργαζόμενοι δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Αγωνίζονται μαζί, επειδή έχουν αντιληφθεί τον κοινό εχθρό. Στην Ελλάδα είναι δύσκολο να καταφέρουμε κάτι τέτοιο. Δεν έχουμε αντιληφθεί ότι οι εχθροί ζουν μέσα μας και είναι η ηττοπάθεια, ο φόβος και η εξάρτηση από τους ντίλερς ψεύτικων ελπίδων.
ΚΑΡΤΕΣΙΟΣ